Maszyny używane w zakładach przemysłowych podobnie jak wszystkie inne urządzenia mają określoną żywotność. Z czasem, gdy wyczerpują się możliwości ich modernizacji lub okazują się one zbyt mało wydajne albo nadmiernie energochłonne, firmy podejmują decyzje o pozbyciu się ich i przekazaniu do recyklingu. Złomowanie maszyn w wielu przypadkach może się też wiązać z przechodzeniem przedsiębiorstwa na nowszą technologię, a także relokacją zakładu. W takich okolicznościach koszty demontażu, transportu, ponownego złożenia i uruchomienia mogą się okazać na tyle duże, że cała operacja staje się zupełnie nieopłacalna. Zobaczmy, czy ze złomowanych maszyn można odzyskać jakieś cenne surowce.
Większość maszyn wykorzystywanych w przemyśle to dość duże i ciężkie konstrukcje wykonane z metalu. Jest tak zwłaszcza przy urządzeniach starszego typu, które niejednokrotnie są niezwykle masywne, z potężnymi i ciężkimi korpusami odlanymi z żeliwa i wieloma częściami mechanicznymi – wałkami, kołami zębatymi czy różnymi ramionami. Sprzęt tego typu to zazwyczaj wielusetkilogramowe, a nierzadko nawet wielotonowe zbiorowiska różnych metali, które mogą być z powodzeniem poddane demontażowi, selekcji poszczególnych rodzajów metalu, a następnie przetopione do ponownego wykorzystania. W przypadku metali obserwuje się najwyższy stopień recyklingu ze wszystkich używanych surowców. Największy procentowy udział w masie metali, które mogą być odzyskane ze złomowanych maszyn i urządzeń ma żeliwo i stal.
Żeliwo jest stopem żelaza i węgla, a także innych dodatków. Najczęściej w żeliwie znajduje się mangan, fosfor, siarka oraz krzem. Właściwości żeliwa zależą głównie od zawartości i postaci węgla (np. grafitu albo cementytu), a także rodzaju dodatków, które mogą polepszać parametry stopu, m.in. zwiększać płynność (ułatwiając wlewanie materiału do form) oraz kruchość albo je pogarszać, powodując większą kruchość, jak np. obecność dużej ilości siarki.
Do produkcji elementów maszyn i urządzeń używa się głównie różnych rodzajów żeliwa szarego, czyli takiego, w którym węgiel występuje w formie grafitu. Wyróżnia się ono dobrą zdolnością do tłumienia drgań oraz wysoką wytrzymałością. Specjalnymi rodzajami żeliwa szarego jest np. żeliwo sferoidalne albo ciągliwe. Do różnych elementów stosuje się również żeliwo białe, zawierające cementyt lub modyfikowane. Zwykle są one używane do odlewania korpusów, wykonywania ślimaków, kół zębatych, wrzecion, walców, wałów korbowych oraz rozmaitych krzywek. Z żeliwa można również wytwarzać części, które nie pracują pod obciążeniami, np. różne płyty, drzwiczki czy stelaże.
Drugim najpopularniejszym rodzajem metalu używanego w konstrukcjach maszyn i urządzeń jest stal. Podobnie jak żeliwo jest ono stopem żelaza z węglem, tego drugiego jest tu jednak znacznie mniej, jego zawartość nieznacznie przekracza 2%. Ze względu na technologię wytwarzania oraz dodatki tworzące stop stal może być produkowana w wielu różnych rodzajach. Ze względu na różnorodność zastosowań poszczególnych maszyn w ich konstrukcjach można znaleźć niemal wszystkie rodzaje stali od konstrukcyjnej stopowej i niestopowej, przez ulepszane cieplnie czy chemicznie aż po stale sprężynowe.
Ze stali wykonuje się niemal wszystkie elementy maszyn i urządzeń, zarówno koła zębate, wałki, łożyska, ramiona, sprężyny, korbowody, tłoki, jak i różne detale wchodzące w skład osprzętu – armaturę dostarczającą ciecze eksploatacyjne, zawory, a także nieodzowne elementy złączne, np. śruby, nakrętki, sworznie czy nity.
Maszyny i urządzenia przemysłowe to nie tylko stanowiące podstawę żeliwo i stal, ale również cenne metale nieżelazne. W różnego typu maszynach używane są aluminium, miedź, a często również cynk. Aluminium jest zwykle wykorzystywane ze względu na swoją niewielką gęstość, a co za tym idzie niską masę. Aluminium stosuje się tam, gdzie nie występują większe obciążenia mechaniczne. Sprawdza się również znakomicie, gdy w grę wchodzi wysoka odporność na czynniki zewnętrzne, zwłaszcza w środowiskach powodujących zagrożenia korozją. Miedź jest zwykle wybierana ze względu na swoje znakomite przewodnictwo prądu elektrycznego. Najczęściej używa się jej na uzwojenia silników elektrycznych czy cewek, a także, gdy istnieje potrzeba montażu odpornej instalacji elektrycznej. Ze względu na dobre przewodnictwo cieplne zarówno miedź, jak i aluminium są używane jako materiał do elementów chłodzenia.
Nowoczesne maszyny zawierają coraz więcej układów elektronicznych. Również one mogą stanowić cenne źródło surowców wtórnych. Z elektroniki pozyskiwanej ze złomowanych urządzeń przemysłowych można odzyskiwać zarówno metale szlachetne, takie jak złoto, srebro, platynę czy pallad. Istotny jest również odzysk różnych cennych metali przejściowych, takich jak wolfram, kobalt, molibden, które są ważnymi dodatkami np. do produkcji stali o specjalnych właściwościach.
Prawdziwym skarbem mogą być również tzw. metale ziem rzadkich. Są to substancje, które występują w naturze w bardzo małych ilościach, a jednocześnie są niezbędne do produkcji układów scalonych, wyświetlaczy czy wysokowydajnych akumulatorów. Do metali ziem rzadkich zaliczają się skandowce oraz lantanowce (np. cer, neodym, holm, czy tul).
Wróć do bloga
Zapraszamy do pobrania specjalnie przygotowanego katalogu naszych realizacji
